پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)- همان‌طور
که بعد از تشدید تحریم‌ها، بیشترین آثار تحریم از طریق شبکه بانکی و نقل‌وانتقال
پول، مشهود بود، انتظار می‌رود که به‌دنبال لغو تحریم‌های ایران نیز سریع‌ترین
تحولات را در بخش بانکداری کشور شاهد باشیم و بانک ها و به خصوص شعب خارجی نقش
موثری در جذب منابع خارجی در شرایط تنگنای مالی داشته باشند.
موثرترین و بیشترین حجم برنامه های دولت در سیاست های جدید
ایجاد رونق اقتصادی و خروج از رکود، مربوط به سیاست های پولی و بانکی است و بانک
ها نقش عمده ای در اجرای این سیاست ها، ارائه تسهیلات ارزان قیمت، افزایش توان
تسهیلات دهی، کاهش سپرده قانونی، حمایت از طرح های عمرانی و تولیدی و... به
عهده خواهد داشت.
همان‌طور که بعد از تشدید تحریم‌ها، بیشترین آثار تحریم از
طریق شبکه بانکی و نقل‌وانتقال پول، موجب افزایش هزینه‌های مالی، مشکلات اعتبارات
اسنادی و تنگ شدن فضای تجاری کشور شد، انتظار می‌رود که به‌دنبال لغو تحریم‌های
ایران نیز سریع‌ترین تحولات را در بخش بانکداری کشور شاهد باشیم.
با اجرای
برجام، فعالیت بانک‌های ایران در داخل و خارج کشور به‌تدریج به شرایط قبل از تحریم‌ها
بازمی‌گردد و فعالیت‌های عادی بانک‌ها شامل نقل‌وانتقال پول، گشایش اعتبارات
اسنادی، حواله‌های ارزی و ریالی، ادامه می‌یابد و اثر خود را بر کاهش هزینه‌های
مالی، بستن قراردادهای تجاری و صنعتی، افزایش صادرات و واردات و انتقال درآمدهای
کشور خواهد گذاشت و درنتیجه نخستین اثر فعالیت دوباره بانک‌ها، گشایش فضای تجاری و
بازارهای بین‌المللی برای شرکت‌ها و بازرگانان ایرانی خواهد بود. اما باید توجه
داشت که در شرایط تنگنای مالی دولت و بانک‌ها، کاهش درآمد نفت و درآمد ارزی کشور،
بانک‌ها می‌توانند نقش مهمی در افزایش صادرات همچنین جلب سرمایه‌گذاری‌های خارجی
ایفا کنند.
بانک‌های کشور علاوه بر هزاران شعبه فعال خود در داخل کشور
و نقاط مختلف شهرها و روستاها، طی 60سال اخیر تعداد قابل‌توجهی از شعب خارجی
کارآمد را در کشورهای مختلف ایجاد کرده‌اند که هر یک از آنها می‌تواند به‌عنوان
ویترین اقتصاد ایران، مشاوری قابل اعتماد و اتکا برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی
محسوب شود و به انتقال دانش فنی، جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، رشد صادرات و واردات
و تجارت کشور کمک کند. بانک‌های ایران به‌خصوص شعب خارج کشور، باید در ارائه
مشاوره به شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی و معرفی مزیت‌ها و زمینه‌های تجاری ایران
فعال باشند و چهره واقعی اقتصاد و جامعه ایران را برخلاف آنچه در رسانه‌های غربی
ارائه می‌شود، به جهان معرفی کنند، زیرا بسیاری از زمینه‌های همکاری و سرمایه‌گذاری
ایران برای شرکت‌های خارجی ناشناخته است یا نسبت به حاشیه‌ها و ابعاد آن آگاهی
ندارند و با تصور ریسک بالا، برای ورود به بازار ایران تمایلی نشان نمی‌دهند.
درحالی که زمینه‌های بسیاری مانند صنعت بانکداری و بیمه،
ترانزیت، حمل‌ونقل و گردشگری، صنایع معدنی و... می‌تواند با کاهش ریسک‌های تحریم و
معرفی ابعاد و حاشیه‌های آن، مزیت‌هایی جذاب برای سرمایه‌گذاران خارجی محسوب شود و
بسیاری از رشته‌های مختلف اقتصادی، با کمترین ریسک می‌تواند بازاری جذاب و رو به
رشد برای شرکت‌های خارجی تلقی شود. همچنین از آنجا که رشد اقتصادی در اکثر کشورهای
جهان اندک پیش‌بینی شده و رشد اقتصادی چین نیز پس از سال‌ها رشد 10درصدی، اکنون به
سطح زیر 7درصد افت کرده، درنتیجه بسیاری از شرکت‌های جهان به‌دنبال بازارها و
کشورهایی هستند که می‌توانند به رشد‌های بالای 6درصد دست یابند و از آنجا که بازار
ایران و کشورهای همسایه آن در حال ظهور محسوب می‌شوند برای شرکت‌های جویای
بازارهای جدید می‌تواند جذابیتی ویژه داشته باشد. لذا شعب خارجی بانک‌های کشور می‌توانند
از راه‌های مختلف ازجمله همایش‌هایی با همکاری سازمان‌های مرتبط داخل کشور، به جلب
مشارکت بانک‌های معتبر بین‌المللی، شرکت‌های بیمه، شرکت‌های حمل‌ونقل، سرمایه‌گذاران
صنعتی و معدنی و... بپردازند. ازسوی دیگر، شعب خارج کشور، از طریق رشد درآمد خود،
کمک قابل‌توجهی به سود بانک‌های کشور می‌کنند و از آنجا که بانک‌های بزرگ کشور،
عضو بورس هستند، در بهبود شاخص سهام در بورس نیز اثرگذار خواهند بود.
گسترش شعب خارجی
درنتیجه بانک‌های ایرانی علاوه بر استانداردسازی و اجرای
توصیه‌های کمیته بازل و مشارکت با بانک‌های معتبر بین‌المللی و جلب سرمایه‌گذاری‌های
جهان، برای بهبود جایگاه خود در بازارهای جهان، باید در گسترش شعب خارجی و تقویت
نقش و کارایی آنها همت کنند به‌خصوص بانک‌های خصوصی که در سال‌های اخیر ایجاد شده‌اند
باید شعب خود را در عراق و اقلیم کردستان، ترکیه، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس،
کشورهای شمال ایران و کشورهای آسیایی و چین و... توسعه دهند و مشاور کارآمدی برای
جلب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران باشند.
پیشتازی اقتصاد فراتر از لغو تحریم ها
با وجود چند دهه سابقه تحریم‌های اقتصادی علیه ایران تا
زمانی که تحریم‌های بانکی به لیست تحریم‌ها اضافه نشده بود، تاثیر چندانی نداشت
اما وقتی تحریم‌های بانکی در سال‌های اخیر اضافه شد، اثرات گسترده‌یی در فضای
تجاری، روابط شرکت‌های داخلی و خارجی، نقل‌وانتقال پول، هزینه‌های مالی و...
ایجاد
کرد و کارشناسان موثرترین بخش تحریم‌های اخیر را تحریم‌های بانکی ارزیابی کرده‌اند
که نوک حمله تحریم‌های غرب علیه ایران بوده است.
لغو تحریم‌ها
با اجرای برجام، اثرات قابل‌توجهی بر فعالیت بانک‌ها خواهد گذاشت و گشایش فضای
فعالیت بانک‌ها، می‌تواند تحرک و تحول قابل‌توجهی در اقتصاد ایران، تجارت بین‌الملل
و تولید و صنعت ایجاد کند.
بانک‌ها از یک سو، رابط اصلی تمام معاملات ایران با تجارت
بين‌الملل هستند و هر کالایی که وارد یا صادر می‌شود، از طریق نقل‌وانتقال پول، گشایش
اعتبار اسنادی و حواله‌های بانکی انجام می‌شود.
در شرایط تحریم، این نقل‌وانتقال پول با مشکلاتی مواجه شد
و هزینه‌های مالی نقل‌وانتقال و اعتبارات اسنادی را افزایش داد و اثر قابل‌توجهی
بر اقتصاد گذاشت و زمینه رانت‌جویی و سوداگری را برای عده‌یی ایجاد کرده بود.
اما در شرایط گشایش فضای تجاری و لغو تحریم بانکی، زمینه
رانت‌جویی و هزینه‌های مالی و نقل‌وانتقال پول کاهش خواهد یافت و سرعت نقل‌وانتقال
پول و صادرات و واردات را افزایش خواهد داد و بازرگانان و شرکت‌های ایرانی در
شرایط روان و بهتری به تجارت و تولید خواهند پرداخت.
رابطه کارگزاری
براین اساس، یکی از اقداماتی که بانک‌ها باید به آن توجه
داشته باشند تا از ظرفیت‌های لغو تحریم‌ها استفاده کنند، بازگشت به شرایط قبل
تحریم‌ها و ایجاد رابطه کارگزاری و رشد تجارت بین‌الملل، ایجاد خطوط اعتباری،
اعتبارات اسنادی مدت‌دار، ریفاینانس و... است.
در شرایط قبل از تحریم‌ها، بازرگانان ایرانی می‌توانستند
مواد اولیه، ماشین‌آلات و کالاهای خریداری شده را با اعتبارات 6ماهه و یکساله
خریداری کرده و مبلغ آن را مدتی بعد پرداخت کنند، زیرا بانک‌ها از طریق اعتبارات
اسنادی و خریدهای اعتباری، این امکان و اعتبار را برای شرکت‌ها و بازرگانان ایجاد
کرده بودند که بتوانند از تسهیلات و امکانات و اعتبارهای بانکداری ایران و کشورهای
جهان بهره ببرند.
لذا احیای رابطه کارگزاری و شرایط تجاری و بانکی قبل از
شروع تحریم‌ها، باید نخستین گام بانک‌ها در استفاده از ظرفیت‌های جدید باشد.
اما در عین حال بانک‌ها باید توجه داشته باشند که شرایط
قبل از تحریم‌ها، برای آینده بانکداری و تجارت ایران شرایط مطلوبی نبوده و برای
بهبود بانکداری ایران و رشد اقتصاد و تجارت کشور، باید ضمن ایجاد پیوندهای محکم
بین تجارت ایران با بازارهای بین‌المللی، زمینه رشد و توسعه تولید، سرمایه‌گذاری،
حضور در بازارهای بین‌المللی، ارتقای جایگاه شرکت‌های ایرانی و صنعت و معدن کشور
فراهم شود.
بانک‌های ایران باید حضور خود را در بازارهای جهان به
اندازه‌یی قوی کنند که بتوانند برای شرکت‌های ایرانی اوراق بدهی بفروشند و اوراق
سهام و مشارکت عرضه کنند تا با جلب سرمایه‌گذاری و جذب منابع مالی جدید، توان شرکت‌های
ایرانی را تقویت کنند.
ارتباط عمیق و گسترده بین بازارهای مالی ایران و بازارهای
بین‌المللی، نقش مهمی است که بانک‌ها می‌توانند به‌عهده بگیرند.
زمینه سازی برای پیشرفت اقتصاد
بر این اساس، روشن است که در آینده بانک‌های ایران نباید
تنها خود را در چارچوب وظایف کارگزاری محدود کنند بلکه باید نقشی بالاتر از یک
کارگزار بانکی و مالی داشته باشند و باید زمینه‌ساز پیشرفت صنعتی و تجاری کشور
باشند و با ایجاد ارتباط گسترده با بازارهای مالی جهان، زمینه رشد و جلب سرمایه‌گذاری‌ها،
انتقال دانش فنی و تامین منابع و اعتبار از کشورهای مختلف جهان برای هدایت منابع و
سرمایه‌ها به ایران را فراهم کنند.
در این راستا، بانک‌های ایران باید علاوه بر گسترش شعب
خود، تقویت استانداردهای بانکی، مقررات خود را اصلاح کنند و نوع عملیات بانکی را
بهبود بخشیده و استانداردهای حسابداری را در صورت‌های مالی خود ارتقا دهند.
بانک مرکزی و بانک‌های کشور باید مقررات «کمیته بازل» را
اجرا کرده و رتبه اعتباری کامل و مناسب را ارتقا دهند و مقررات خود را به‌روز کنند.
همچنین رعایت مقررات پولشویی در بانکداری امروز جهان بسیار
بااهمیت است و این مقررات را باید در تمام شبکه بانکی، نقل‌وانتقال، اعتبارات،
شعب، تسهیلات و سپرده‌گذاری، اعتبارسنجی مشتریان و... به‌کار گیرند تا نمره و
جایگاه بانکداری ایران در جهان و منطقه از نظر مقررات پولشویی، بازل و... به سطح
موردانتظار برسد.
باید توجه داشته باشیم که بخش مالی و بانکی بخش پیش روی اقتصاد
ایران و ویترین اقتصاد کشور در فضای بین‌المللی است و هرگونه انتقال دانش فنی،
انتقال سرمایه، معاملات و صادرات و واردات کالاها و خدمات و... همگی در گام اول از
ایجاد ارتباط با بانک‌ها آغاز می‌شود و کشورهای جهان و بازرگانان و سرمایه‌گذاران
بین‌المللی، عمدتا از طریق بانک‌های ایران، در جریان نرخ رشد اقتصاد و سرمایه‌گذاری،
زمینه‌های سرمایه‌گذاری و مزیت‌های نسبی اقتصاد ایران، نیازسنجی اقتصاد در زمینه‌های
نفت و گاز و سایر رشته‌ها، نرخ سود پول و سرمایه و... قرار می‌گیرند.
اقتصاد و سرمایه‌گذاری در ایران نباید تنها به بازار
80میلیونی داخل کشور محدود شود و نباید تنها به چند میلیارد دلار جذب سرمایه خارجی
اکتفا کنیم بلکه باید تقویت ارتباط بانکی و بین‌المللی با کشورهای جهان، ارتباط با
بازارهای سرمایه، فروش اوراق بدهی، اوراق مشارکت و جذب سرمایه‌های عظیم، صادرات و
واردات و سرمایه‌گذاری مشترک و... را برنامه‌ریزی کنیم و یکی از بهترین ابزارها در
این زمینه، فعالیت و نقش شعب بانک‌های ایران در داخل و خارج کشور است.
درنتیجه بانک‌های ایران نباید تنها به نقل‌وانتقال پول و
اعتبارات اسنادی اکتفا کنند بلکه باید نقش مشاور سرمایه‌گذاری و شناسایی مزیت‌ها و
زمینه‌های سرمایه‌گذاری در ایران را داشته باشند.
منبع: بولتن نیوز