پایگاه خبری فولاد ایران- طی چهار سال گذشته، تغییری بزرگ در بازار یکی از مهم‌ترین و سریع‌ترین منابع در حال رشد انرژی جهان رخ داده است. ژاپن که مدت‌ها پیشتاز در مصرف، سرمایه‌گذاری و توزیع گاز طبیعی مایع (LNG) بود، اکنون جایگاه خود را به چین واگذار کرده است.
طبق گزارش ژاپن تایمز، در سال ۲۰۲۱، چین بزرگ‌ترین واردکننده LNG شد و طبق داده‌های BloombergNEF، اکنون بیشترین قراردادهای بلندمدت LNG را دارد، زیرساخت‌های خود را گسترش می‌دهد، در بازارهایی که پیش‌تر به تجارت با ژاپن وابسته بودند (مانند قطر و مالزی) نفوذ بیشتری یافته و حتی واردات خود را از آمریکا و استرالیا افزایش داده است.
برای کشورهایی چون مالزی، قطر و استرالیا، رشد چین تقریباً به‌تنهایی عامل افزایش صادرات LNG آن‌ها طی پنج تا هفت سال گذشته بوده است. انتظار می‌رود نقش چین افزایش یابد، چرا که این کشور زیرساخت‌های بندری LNG و ناوگان کشتی‌های حامل خود را توسعه می‌دهد، و این امر آن را مستقیماً در رقابت با واردکنندگان بزرگ ژاپنی همچون JERA، Osaka Gas و شرکت‌های تجاری مانند Mitsui، Mitsubishi، Marubeni، Sumitomo و Itochu قرار می‌دهد.
ژی‌یوه دانیلا لی، تحلیل‌گر ارشد تیم گاز آسیا-اقیانوسیه در BloombergNEF می‌گوید: «ما همچنان معتقدیم رشد بیشتر LNG از سمت چین خواهد آمد.»
شرکت‌های ژاپنی که برای دهه‌ها تنها خریداران قراردادهای بلندمدت بودند، اکنون ممکن است از سوی چین در این قراردادها شکست بخورند. برای معامله‌گران، این رقابت می‌تواند به معنای افزایش فشار برای کاهش هزینه‌ها در فروش مجدد LNG باشد.
این رقابت، برنده‌ها و بازنده‌هایی در میان شرکت‌ها خواهد داشت، اما از منظر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، نمی‌توان آن را پیروزی دانست. رشد چین در کنار سرمایه‌گذاری‌های ژاپن در نیروگاه‌های LNG و زیرساخت‌های مرتبط در جنوب و جنوب شرق آسیا، احتمالاً به تولید بیشتر سوخت‌های فسیلی منجر خواهد شد، در حالی که دانشمندان خواهان گذار سریع از تمامی منابع آلاینده هستند.
ژاپن منابع سوخت فسیلی اندکی دارد و یکی از بالاترین میزان واردات خالص انرژی را در میان کشورهای OECD دارد (۸۷.۲٪ در مقابل ۳۵.۸٪ در هند و ۶۹.۸٪ در آلمان).
یوری هامبر، بنیان‌گذار شرکت اطلاعات انرژی Japan NRG می‌گوید: «ژاپن منابع طبیعی زیادی ندارد، پس باید به‌صورت محافظه‌کارانه برنامه‌ریزی کند تا در صورت وقوع بحران یا افزایش ناگهانی تقاضا، بتواند نیازهای خود را برطرف کند.»
از پایان جنگ جهانی دوم، واردات زغال‌سنگ و نفت منبع اصلی انرژی بود، اما در سال ۱۹۶۹ اولین محموله LNG از آلاسکا به ژاپن رسید و ژاپن از آن زمان به این منبع وابسته شده است.
طی دهه‌های بعد، ژاپن بزرگ‌ترین زیرساخت LNG جهان را بنا کرد و به بزرگ‌ترین مصرف‌کننده این سوخت تبدیل شد. بسیاری، رشد سریع اقتصادی ژاپن در قرن بیستم را به دسترسی آسان به LNG ارزان نسبت می‌دهند.
هامبر می‌گوید: «ژاپن نه‌تنها واردکننده‌ای بزرگ است، بلکه شرکت‌های آن بازیگرانی مهم در بازار جهانی LNG نیز هستند.»
پس از فاجعه نیروگاه فوکوشیما در سال ۲۰۱۱، واردات LNG ژاپن افزایش یافت و این کشور توانست قیمت‌ها را به واسطه قراردادهای بلندمدت کنترل کند — حتی زمانی که قیمت جهانی LNG در پی تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ افزایش یافت.
نهادهای دولتی مانند JBIC و JOGMEC نیز نقش اساسی در تأمین مالی پروژه‌های LNG در مکزیک، مالزی و استرالیا داشته‌اند.
فیلیپو پدرتی از Japan NRG می‌گوید: «LNG ارزان، به‌راحتی قابل استفاده و نسبت به زغال‌سنگ و نفت، سوختی پاک‌تر است. ژاپن آن را به‌عنوان یک ابزار گذار به اقتصاد پاک‌تر می‌بیند.»
چین نیز، همانند گذشته ژاپن، با انگیزه امنیت انرژی و در پاسخ به جنگ اوکراین، در حال گسترش واردات و زیرساخت‌های LNG خود است. پدرتی می‌گوید: «چین هم سعی می‌کند منابع خود را متنوع کند و زیرساخت‌های داخلی را توسعه دهد، اما برخلاف ژاپن، منابع گاز داخلی دارد و از روسیه و ترکمنستان نیز گاز وارد می‌کند.»
طبق آمار آژانس بین‌المللی انرژی، واردات LNG ژاپن از سال ۲۰۱۵ کاهش یافته، به‌دلیل کاهش جمعیت، بهبود بهره‌وری انرژی و افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر. اما از آنجا که قراردادهای LNG بلندمدت (تا ۲۵ سال) هستند، شرکت‌هایی مانند JERA اکنون LNG بیشتری نسبت به نیاز بازار داخلی دارند.
یکی از راهکارها فروش مجدد این مازاد به کشورهای دیگر است. ژاپن از طریق ابتکاراتی مانند جامعه صفر‌انتشار آسیا (AZEC) در حال ترویج استفاده از LNG به‌عنوان سوخت گذار در جنوب و جنوب شرق آسیاست. این امر علاوه بر ایجاد بازار جدید، فروش فناوری توربین، لوله‌کشی و پایانه‌های LNG را نیز برای ژاپن ممکن می‌سازد.
اما برخی فعالان محیط زیست مانند ایوان گاچ از شبکه Kiko نگران افزایش تخریب زیست‌محیطی و گازهای گلخانه‌ای در آسیا هستند.
پژوهشگران هشدار می‌دهند که حتی LNG ممکن است در مجموع چرخه عمر خود (از جمله نشت متان و فرآیند مایع‌سازی) آلاینده‌تر از زغال‌سنگ باشد.
در حال حاضر چین مقصد اصلی مازاد LNG ژاپن نیست، اما در آینده ممکن است خود چین نیز با قراردادهای بلندمدت بیش از نیاز داخلی مواجه شود و وارد بازار فروش مجدد شود.
سام رینولدز از مؤسسه IEEFA می‌نویسد: «کاهش تقاضای داخلی در چین و فروش مجدد تهاجمی‌تر می‌تواند مازاد عرضه و کاهش حاشیه سود را برای سرمایه‌گذاران LNG تشدید کند.»
چین اکنون در حال ساخت پایانه‌های جدید LNG است و ممکن است تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت واردات و بازگازسازی بیشتری نسبت به ژاپن داشته باشد. در حالی که ژاپن ناوگان بزرگ‌تری از کشتی‌های حمل LNG دارد (۱۷۵ کشتی)، چین بیشترین کشتی در حال سفارش را دارد (۶۱ کشتی) و دفاتر بازرگانی LNG خود را نیز راه‌اندازی کرده است.
در نهایت، حتی اگر ژاپن کنترل سابق را در بازار نداشته باشد، هیروشی هاشیموتو، پژوهشگر مؤسسه اقتصاد انرژی ژاپن می‌گوید: «ژاپن همچنان به LNG برای حفظ تعادل مناسب در ترکیب انرژی خود نیاز خواهد داشت. LNG نقش خود را در آینده انرژی ژاپن از دست نخواهد داد.»
منبع: Japan Times