پایگاه خبری فولاد ایران- انرژی هسته‌ای همواره یک پارادوکس بوده است؛ می‌تواند مقادیر عظیمی برق کم‌کربن تولید کند، اما همواره با موانع سیاسی و نگرش عمومی مواجه بوده است.
طبق گزارش اویل پرایس و به نقل از تازه‌ترین گزارش مرور آماری انرژی جهان، در حالی‌که تولید هسته‌ای در سطح جهانی در حال رشد است و در سال ۲۰۲۴ رکورد تازه‌ای را ثبت کرده، این روند به‌هیچ‌وجه یکنواخت نیست؛ برخی کشورها با سرعت در حال پیشروی‌اند، در حالی‌که دیگران عقب‌نشینی می‌کنند.
در سال ۲۰۲۴، تولید جهانی برق هسته‌ای به ۲۸۱۷ تراوات‌ساعت رسید؛ افزایشی اندک نسبت به ۲۰۲۳ اما بالاتر از رکورد پیشین در سال ۲۰۲۱.
در دهه گذشته، تولید با نرخ سالانه ۲.۶ درصد رشد داشته است؛ رشدی آهسته، اما نشانه‌ای روشن از بازیابی پس از رکود ناشی از فوکوشیما. این رشد عمدتاً ناشی از کشورهای غیرعضو OECD است که با نرخ ۳ درصد سالانه ظرفیت‌های تازه‌ای ایجاد می‌کنند، در حالی‌که در کشورهای OECD روند تقریباً ثابت یا کاهشی بوده )۲.۵- درصد(.
بزرگ‌ترین تغییر در منطقه آسیا-اقیانوسیه رخ داده است؛ اکنون بیش از ۲۸ درصد تولید جهانی برق هسته‌ای در این منطقه انجام می‌شود؛ سهمی بیش از دو برابر نسبت به یک دهه پیش.
چین همانند حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، یکه‌تاز است؛ تولیدش از ۲۱۳ تراوات‌ساعت در ۲۰۱۴ به بیش از ۴۵۰ تراوات‌ساعت در ۲۰۲۴ رسیده است (رشد سالانه نزدیک به ۱۳ درصد). هند و کره جنوبی نیز رشد پایداری داشته‌اند، هرچند در مقیاسی کوچک‌تر.
این تغییر، جابجایی ژئوپولیتیکی آشکاری را نشان می‌دهد؛ دیگر انرژی هسته‌ای در انحصار دموکراسی‌های غربی نیست، بلکه در اختیار کشورهایی قرار گرفته که با برنامه‌های بلندمدت دولتی و سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی عظیم پیش می‌روند.
ایالات متحده همچنان با تولید سالانه حدود ۸۵۰ تراوات‌ساعت (معادل ۲۹.۲ درصد از تولید جهانی) بزرگ‌ترین تولیدکننده هسته‌ای دنیاست. اما در پس این ثبات، کاهش تدریجی نیروگاه‌های قدیمی و نبود ساخت‌وساز جدید پنهان است.
با این حال، آمریکا در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ شاهد بزرگ‌ترین نقطه عطف هسته‌ای چند دهه اخیر بود: راه‌اندازی واحد ۳ و ۴ نیروگاه وُگتل در جورجیا. این نخستین نیروگاه تازه‌ساخت هسته‌ای در آمریکا طی بیش از ۳۰ سال گذشته است. این پروژه، با وجود سال‌ها تأخیر و هزینه‌های مازاد، سرانجام تکمیل شد و بیش از ۲۲۰۰ مگاوات ظرفیت تازه افزود—برقی کافی برای بیش از یک میلیون خانه. این مورد نادر، نمونه‌ای از گسترش واقعی ظرفیت هسته‌ای در کشوری است که بیشتر رشد آن از تمدید عمر نیروگاه‌های موجود بوده است.
در کانادا، تولید از ۱۰۶ تراوات‌ساعت در ۲۰۱۶ به ۸۵ تراوات‌ساعت در ۲۰۲۴ کاهش یافته که ناشی از بازسازی نیروگاه‌ها و تغییر سیاست‌هاست. مکزیک، تولیدکننده‌ای کوچک، نوسانات سالانه بزرگی داشته که شاید نشانه چالش‌های عملیاتی باشد.
اروپا: داستانی از تضادها
اروپای غربی در حال فاصله گرفتن از انرژی هسته‌ای است. فرانسه که زمانی الگوی جهانی انرژی هسته‌ای بود، تولیدش از ۴۴۲ تراوات‌ساعت در ۲۰۱۶ به تنها ۳۳۸ تراوات‌ساعت در ۲۰۲۳ کاهش یافته است؛ تحت تأثیر مشکلات تعمیر و نگهداری و ابهامات سیاسی. آلمان پس از پایان برنامه خروج از انرژی هسته‌ای، اکنون تولیدش به صفر رسیده است. بلژیک، سوئیس و سوئد میان بازنشستگی نیروگاه‌ها و تمدید عمرشان تقسیم شده‌اند.
در اروپای شرقی، تصویر روشن‌تر است؛ جمهوری چک، مجارستان و اسلواکی تولید خود را افزایش داده‌اند، در حالی‌که اوکراین توانسته با وجود جنگ، بیش از ۵۰ تراوات‌ساعت در سال حفظ کند.
در آمریکای لاتین، برزیل و آرژانتین بین ۱۵ تا ۲۵ تراوات‌ساعت ثابت مانده‌اند، با رشد تدریجی در برزیل. آفریقای جنوبی، تنها کشور هسته‌ای آفریقا، حدود ۱۳ تراوات‌ساعت ثابت مانده است. در خاورمیانه، امارات متحده عربی به‌عنوان بازیگر جدید با نیروگاه براکه از صفر در ۲۰۱۹ به بیش از ۴۰ تراوات‌ساعت در ۲۰۲۴ رسیده—یک جهش خیره‌کننده در مدتی کوتاه.
ژاپن تعدادی راکتور را بازراه‌اندازی کرده، اما همچنان بسیار کمتر از سطح پیش از فوکوشیما تولید دارد: ۸۴ تراوات‌ساعت در ۲۰۲۳ در برابر بیش از ۳۰۰ تراوات‌ساعت در ۲۰۱۰. تایوان در حال خروج از انرژی هسته‌ای است؛ تولیدش از ۴۲ تراوات‌ساعت در ۲۰۱۶ به تنها ۱۲ تراوات‌ساعت در ۲۰۲۴ رسیده. پاکستان و ایران رشد ملایم اما پیوسته‌ای دارند.
منبع: Oilprice