پایگاه خبری فولاد ایران - بازار جهانی نفت این روزها میان واقعیت‌های فیزیکی و انتظارات مالی گرفتار شده است. از یک‌سو، تحولات ژئوپلیتیکی باعث افزایش قیمت‌ها در بازارهای آتی می‌شود، و از سوی دیگر، داده‌های عرضه و تقاضای واقعی نشان می‌دهد بازار در حال اشباع است. نتیجه این تضاد، بازاری است که در آن قیمت‌های کاغذی (Paper Market) قوی به‌نظر می‌رسند، در حالی که بازار فیزیکی نفت (Physical Market) نشانه‌هایی از ضعف دارد.
طبق گزارش اویل پرایس، در ظاهر، شاخص‌هایی مانند اختلاف قیمت برنت (Brent spreads) و حاشیه سود گازوئیل (gasoil cracks) بالا هستند و از تنگی عرضه خبر می‌دهند، اما در واقعیت، نفت‌های سبک دریای شمال با مشکل فروش در قیمت‌های ممتاز روبه‌رو شده‌اند و نفت خام آمریکا (WTI) با تخفیف قابل توجهی به اروپا می‌رسد. در واقع، یک سوی بازار خطرات ژئوپلیتیکی را قیمت‌گذاری می‌کند، در حالی که سوی دیگر مازاد عرضه را می‌بیند.
افزایش ظرفیت پالایش در تابستان نیز بر پیچیدگی شرایط افزوده است. عربستان سعودی در سال جاری فرآوری نفت خام را به‌طور چشمگیری افزایش داده و بخش قابل‌توجهی از آن را به صادرات گازوئیل اختصاص داده است. برزیل نیز در ماه اوت بیشترین ظرفیت پالایش خود در یک دهه اخیر را به‌کار گرفت. هند و کشورهای آسیایی OECD نیز با حداکثر ظرفیت کار کرده‌اند. با وجود این، حاشیه سود پالایش کاهش نیافته است، که نشان می‌دهد ظرفیت عملی پالایش جهانی به سقف خود نزدیک شده و هر اختلالی می‌تواند بازار را به‌سرعت متلاطم کند.
کارشناسان هشدار می‌دهند که اکنون انعطاف‌پذیری پالایشگاه‌ها، نه کمبود نفت خام، عامل اصلی شکنندگی بازار است. مشکلات تکراری در واحد RFCC پالایشگاه دانگوت در نیجریه نمونه‌ای از این محدودیت است. با نزدیک شدن به فصل زمستان و سطح پایین ذخایر دیزل، هر وقفه جدید در تولید می‌تواند شوک قیمتی ایجاد کند، حتی بدون رشد تقاضا.
این واگرایی میان قیمت‌های آتی و فیزیکی پایدار نخواهد ماند. ضعف بازار فیزیکی دریای شمال با وضعیت بازار آتی برنت که در حالت عقب‌ماندگی (Backwardation) است، ناسازگار به‌نظر می‌رسد. هزینه بالای حمل‌ونقل و تغییر مسیرهای صادراتی، قیمت‌های منطقه‌ای را دچار اعوجاج کرده‌اند. در نهایت، یا پریمیوم‌های فیزیکی باید بازسازی شوند اگر ریسک‌ها به واقعیت تبدیل شوند، یا ساختار قیمتی بازار آتی سرد می‌شود اگر اختلال‌های مورد انتظار تحقق نیابند.
در همین حال، صادرات جهانی نفت خام در حال حاضر در بالاترین سطح چند سال اخیر قرار دارد و حجم زیادی از نفت در مسیر حمل‌ونقل دریایی انباشته شده است. این یعنی بازار به سمت عرضه‌ی بیشتر در سه‌ماهه پایانی سال (Q4) در حرکت است، نکته‌ای که فشار نزولی بر قیمت‌ها وارد می‌کند.
سه عامل کلیدی برای مرحله بعدی بازار
۱. پایداری صادرات فرآورده‌های روسیه: اگر حملات به پالایشگاه‌های روسی عرضه را مختل کند، ریسک فعلی ممکن است به کمبود واقعی تبدیل شود.
۲. سرعت بازگشت پالایشگاه‌ها به مدار تولید: به‌ویژه در دوره تعمیرات پاییزی، مشخص خواهد کرد آیا ظرفیت جهانی می‌تواند پاسخگوی تقاضای زمستانی باشد یا نه.
۳. رفتار اختلاف قیمت WTI–Brent و پریمیوم‌های دریای شمال: این شاخص‌ها نشان می‌دهند آیا بازار فیزیکی ادعای بازار آتی را تأیید می‌کند یا آن را رد خواهد کرد.
در مجموع، تحلیلگران هشدار می‌دهند که قیمت‌های بالای فعلی نفت بیشتر بازتاب ترس‌های ژئوپلیتیکی و محدودیت‌های پالایشی است تا واقعیت عرضه و تقاضا.
به‌زودی یکی از دو بازار — فیزیکی یا مالی — باید خود را با دیگری تطبیق دهد، و آن لحظه، آزمون واقعی برای پایداری قیمت نفت خواهد بود.
منبع: Oilprice