پایگاه خبری فولاد ایران - دلار آمریکا همچنان ارز ذخیره اصلی جهان است، اما تحولات اخیر، به‌ویژه دیپلماسی اقتصادی یک‌جانبه رئیس‌جمهور ترامپ و استفاده از دلار به عنوان ابزار فشار، شک و تردیدهایی را درباره تداوم این جایگاه ایجاد کرده است.
طبق گزارش ژاپن تایمز، اگرچه برخی از رقبای ژئوپولیتیکی آمریکا ممکن است امیدوار باشند که دلار را کنار بزنند، چالش واقعی اقتصادهای آسیایی مدیریت آسیب‌پذیری ناشی از وابستگی شدید به دلار است.
در حال حاضر هیچ ارز دیگری اعتبار و نفوذ جهانی دلار را ندارد. اگرچه تنش‌های ژئوپولیتیکی و خطر تحریم‌ها موجب تلاش برای تنوع‌بخشی شده، اما تسلط دلار در کوتاه‌مدت کاهش نخواهد یافت.
وابستگی طولانی‌مدت آسیا به دلار باعث شده است که این اقتصادها نسبت به تغییرات سیاست پولی آمریکا و شوک‌های مالی جهانی حساس شوند.
برای مثال، در کره جنوبی و تایلند بیش از ۷۰٪ تجارت با چین و کشورهای ASEAN به دلار صورت می‌گیرد.
دارایی‌های دلاری، به‌ویژه برای اقتصادهای نوظهور، نقدینگی و اطمینان بی‌نظیری فراهم می‌کنند، اما همزمان آسیب‌های ساختاری ایجاد می‌کنند.
یکی از پیامدهای مهم، اختلاف ارزی است: وقتی شرکت‌ها درآمد خود را به ارز محلی دریافت و بدهی‌های خود را به دلار بازپرداخت می‌کنند، افزایش نرخ بهره فدرال رزرو می‌تواند باعث خروج سرمایه، کاهش ارزش ارز محلی و افزایش بدهی‌ها شود. این موضوع یکی از عوامل اصلی بحران مالی آسیای ۱۹۹۷-۱۹۹۸ بود.
اقدامات آسیایی برای کاهش ریسک دلاری
۱. توسعه سیستم‌های پرداخت منطقه‌ای و تجارت با ارز محلی
پیشرفت‌های فناوری دیجیتال امکان تسویه سریع و ارزان‌تر تراکنش‌های فرامرزی را فراهم کرده است. کشورهای ASEAN در حال آزمایش سیستم‌های پرداخت QR-code هستند و برخی بانک‌های مرکزی شرق آسیا دفاتر کل توزیع‌شده (Distributed Ledger) را برای تراکنش‌های چندارزی بررسی می‌کنند.
این تلاش‌ها باید از آزمایش‌های پراکنده فراتر رفته و یکپارچه و مقیاس‌پذیر شوند تا هزینه‌های تراکنش و ریسک نرخ ارز در تجارت و گردشگری منطقه‌ای کاهش یابد.
۲. تقویت شبکه‌های مالی منطقه‌ای
با ظرفیت وام‌دهی ۲۴۰ میلیارد دلار، طرح چندجانبه Chiang Mai Initiative (CMIM) نقدینگی لازم برای کشورها در بحران‌های موازنه پرداخت را فراهم می‌کند.
اعضا قصد دارند CMIM را با معرفی Rapid Financing Facility و بررسی سرمایه‌گذاری‌های پرداختی انعطاف‌پذیرتر و معتبرتر کنند تا بتواند به شوک‌های مرتبط با دلار بهتر پاسخ دهد.
۳. بین‌المللی‌سازی ارزهای آسیایی و استانداردسازی زیرساخت‌های دیجیتال
استفاده گسترده‌تر از ین، یوان و دیگر ارزهای آسیایی در تجارت و امور مالی بین‌المللی می‌تواند اختلاف ارزی را کاهش دهد، حتی اگر هیچ ارزی جایگزین دلار نشود.
همچنین استانداردسازی و تطبیق‌پذیری (interoperability) سیستم‌های پرداخت و تسویه، از جمله شبکه‌های پرداخت سریع و پروژه‌هایی مانند mBridge و Project Guardian، کلید توسعه فراتر از مرحله آزمایشی خواهد بود.
این اقدامات به معنای ایجاد یک ارز واحد آسیایی مانند اتحادیه اروپا نیست.
بلکه با ارتقای ارزهای اصلی آسیایی، هماهنگ کردن سیستم‌های پرداخت دیجیتال و حفظ شبکه‌های مالی منطقه‌ای قوی، کشورها می‌توانند اکوسیستم پولی مقاوم‌تری ایجاد کنند.
این سیاست‌ها دلار را جایگزین نمی‌کنند، بلکه تکمیل‌کننده آن هستند و رشد و ثبات آسیا را در شرایط عدم قطعیت جهانی تضمین می‌کنند.
منبع: Japan Times