پایگاه خبری فولاد ایران- گفت‌وگوها پیرامون استفاده از هوش مصنوعی (AI) معمولاً روی امنیت داده، مسائل اخلاقی و خطر وابستگی بیش‌ازحد به این فناوری نوظهور متمرکز است. اما نگرانی‌ها درباره ردپای زیست‌محیطی هوش مصنوعی نیز رو به افزایش است و به‌درستی هم چنین است.
طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد، هوش مصنوعی تأثیر قابل‌توجهی بر مصرف انرژی و آب و همچنین انتشار گازهای گلخانه‌ای (GHG) دارد، بنابراین لازم است موضوع پایداری زیست‌محیطی به عنوان بخشی از استفاده مسئولانه از AI مورد توجه قرار گیرد.
در عین حال، امیدواری‌هایی نیز وجود دارد که هوش مصنوعی بتواند در گذار جهانی به اقتصاد کم‌کربن نقشی مثبت ایفا کند. با گسترش سریع استفاده از این فناوری، لازم است بررسی کنیم که چگونه AI هم به تغییرات اقلیمی دامن می‌زند و هم می‌تواند با آن مقابله کند.
با افزایش تقاضا برای خدمات ابری و دیجیتال، تمرکز بر بهینه‌سازی مصرف انرژی در مراکز داده افزایش یافته و سخت‌افزارهای کم‌مصرف و سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته به بهبود کارایی انرژی کمک کرده‌اند. اما مصرف انرژی AI بسیار فراتر از این پیشرفت‌هاست.
یک درخواست ساده از ChatGPT پنج برابر بیشتر از یک جست‌وجوی معمولی اینترنتی برق مصرف می‌کند.
آموزش یک مدل زبانی مانند GPT-3 به‌اندازه مصرف برق سالانه ۱۳۰ خانه در آمریکا انرژی نیاز دارد. تولید تصویر توسط AI نیز انرژی زیادی مصرف می‌کند: تولید یک تصویر برابر با یک شارژ کامل گوشی هوشمند انرژی می‌طلبد.
در کنار انرژی، مصرف آب نیز مسئله‌ای بزرگ است، چراکه مراکز داده برای خنک‌سازی به آب نیاز دارند. برای مثال، GPT-3 برای هر ۱۰ تا ۵۰ پاسخ تولیدشده، حدود یک بطری آب ۵۰۰ میلی‌لیتری مصرف می‌کند. پیش‌بینی می‌شود که مصرف سالانه آب AI تا سال ۲۰۲۷ به ۶.۶ میلیارد مترمکعب برسد.
همچنین، ساخت و نگهداری زیرساخت‌های مرتبط با AI (مانند مراکز داده، تجهیزات IT و تراشه‌ها) حدود دو سوم از کل انتشار کربن در طول عمر آن‌ها را شامل می‌شود.
بانک جهانی اعلام کرده که صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) حداقل ۱.۷٪ از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان را تولید می‌کند. آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) پیش‌بینی کرده که مصرف برق مراکز داده تا سال ۲۰۲۶ به ۱۰۰۰ تراوات ساعت برسد (افزایشی ۴۰۰ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۲).
شرکت‌هایی مانند گوگل و مایکروسافت اخیراً افزایش سالانه در انتشار کربن خود را گزارش کرده‌اند، که به چالش کشیدن تعهدات زیست‌محیطی آن‌هاست.
برخی شرکت‌های بزرگ اقداماتی قابل توجه در این زمینه انجام داده‌اند:
آمازون مصرف جهانی انرژی عملیاتی خود را با منابع کاملاً تجدیدپذیر مطابقت داده است. مایکروسافت تمامی تأمین‌کنندگان خود را ملزم به استفاده از برق بدون کربن تا سال ۲۰۳۰ کرده است. گوگل متعهد شده تا سال ۲۰۳۰ به استفاده از برق کاملاً عاری از کربن روی آورد. OpenAI نیز با سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ Exowatt برای استفاده از انرژی خورشیدی در مراکز داده خود تلاش کرده است. Salesforce برای وضع قوانین جدید در زمینه گزارش‌دهی انتشار کربن ناشی از AI و استانداردسازی بهره‌وری انرژی فعالیت می‌کند.
سازمان‌ها در هر اندازه‌ای می‌توانند برای کاهش تأثیرات زیست‌محیطی AI اقدامات زیر را انجام دهند:
اندازه‌گیری انتشار و تلاش برای کاهش آن، استفاده از مدل‌های بهینه و کارآمد، رعایت الزامات استاندارد ISO 42001، همکاری با تأمین‌کنندگان پایدار و ایجاد فرهنگ سازمانی پایداری از جمله این اقدامات است.
در مجموع، با افزایش مصرف انرژی و آب ناشی از AI، همه—از استارت‌آپ‌ها تا شرکت‌های جهانی—باید در کاهش مصرف منابع و انتشار کربن نقش ایفا کنند. با یادگیری از تجربیات موفق و اتخاذ راهکارهای عملی، می‌توان هوش مصنوعی را با اهداف پایداری زیست‌محیطی همسو کرد. زمان اقدام، اکنون است.
منبع: مجمع جهانی اقتصاد