پایگاه خبری فولاد ایران- ده‌ها هزار راننده هر روز در مسیر بین لس‌آنجلس و لاس‌وگاس رفت‌وآمد می‌کنند، از بزرگراه بین‌ایالتی و بخش‌هایی از مسیر تاریخی ۶۶ عبور می‌کنند، در دل بیابانی آفتاب‌سوخته، بی‌آنکه بدانند از کنار یکی از مهم‌ترین ذخایر راهبردی جهان عبور می‌کنند.
طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد، تنها معدن فعال عناصر نادر خاکی آمریکا، در کنار بزرگراه I-15 در مانتین‌پس کالیفرنیا، در نزدیکی مرز نوادا واقع شده است. این معدن سال‌ها غیرفعال بود تا اینکه از ورشکستگی خارج شد و در سال ۲۰۱۷ فعالیت خود را از سر گرفت. فرآوری و تولید مرتبط نیز اکنون در مراحل اولیه قرار دارند.
عناصر نادر خاکی، که زمانی بیشتر جنبه کنجکاوی داشتند اما اکنون برای ساخت همه چیز از تراشه‌های رایانه‌ای گرفته تا موتورهای هواپیما ضروری‌اند، چیزی هستند که ایالات متحده به‌شدت به آن‌ها نیاز دارد. اما مانند بیشتر کشورها، عمدتاً آن‌ها را از چین تأمین می‌کند.
این وابستگی به‌تازگی اختلالی در بازنگری پرتنش روابط تجاری بین دو اقتصاد بزرگ جهان ایجاد کرده است. عناصر نادر خاکی سؤالی قدیمی را در ذهن زنده می‌کنند: اگر چیزی این‌قدر حیاتی است، چرا خودتان آن را تولید نمی‌کنید؟
این عناصر در واقع آن‌قدرها هم نادر نیستند، اما سرمایه‌گذاری گسترده، تجهیزات پیشرفته، مهارت‌های فنی، و مجوزهای زیست‌محیطی مورد نیاز برای تولید انبوه آن‌ها — به‌ویژه با خطر آسیب‌های محیط‌زیستی — می‌تواند این کار را از یک وظیفه‌ی ساده به کاری غیرممکن تبدیل کند.
دنیا پر است از کشورهایی که صنایع خود را رها کرده‌اند و به برون‌سپاری روی آورده‌اند، و بعدها، کم‌وبیش تصمیم به بازگرداندن آن‌ها گرفته‌اند. بریتانیا علاقه‌مند به احیای بخش نساجی خود است که زمانی در انقلاب صنعتی نقش محوری داشت؛ استرالیا می‌خواهد بخش‌های آینده‌نگرانه صنعت خودروسازی داخلی خود را احیا کند؛ و ژاپن در حال صرف تریلیون‌ها ین برای احیای تولید تراشه‌های نیمه‌هادی است.
در همه این موارد، ملاحظات هزینه، پاکیزگی، و کارایی منجر به این نتیجه شد که بهتر است دیگران تولید را انجام دهند و سپس محصول نهایی وارد شود. تصادفی نیست که این تغییر نگرش، هم‌زمان با دوره‌ای از فروپاشی روابط تجاری و سیاست‌های حمایت‌گرایانه، شدت یافته است.
تا سال ۲۰۲۳، چین بیش از ۶۹ درصد تولید جهانی عناصر نادر خاکی و حدود ۹۰ درصد آهنرباهای ساخته‌شده از این عناصر، که در خودروهای برقی و توربین‌های بادی کاربرد دارند، را به خود اختصاص داده بود. تقاضا همچنان بالا بود و انتظار می‌رفت رشد یابد.
عناصر نادر خاکی نمونه‌ای عالی هستند از چیزی که به چنین برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری و مشارکت عمومی-خصوصی نیاز دارد — و احتمالاً همیشه تا حدی به همکاری بین‌المللی وابسته خواهد بود. زیرا اگرچه این عناصر بیش از آنچه از نامشان پیداست در طبیعت وجود دارند، اما برخی کشورها سهم بسیار بیشتری از ذخایر دارند.
در حال حاضر، تصور می‌شود ویتنام تقریباً دو برابر آمریکا ذخایر دارد، و استرالیا و هند دست‌کم سه برابر آن. احتمالاً ذخایر برزیل حدود ۱۰ برابر آمریکا است. همه این کشورها در تلاش‌اند تا تولید خود را افزایش دهند.
هماهنگ‌سازی بین این تأمین‌کنندگان بالقوه به‌جای استفاده ابزاری از آن‌ها به‌عنوان اهرم فشار، می‌تواند بیشترین منافع جمعی را برای همه به همراه داشته باشد.
منبع: مجمع جهانی اقتصاد