پایگاه خبری فولاد ایران - اگر می‌خواهید تصویری واقعی از سرنوشت تناقضات درونی اقتصاد سوخت‌های فسیلی در قرن بیست‌ویکم را ببینید — زمانی که انرژی پاک و تغییرات اقلیمی نظم جهان را دگرگون می‌کنند — کافی است به کویت نگاه کنید.
طبق گزارش ژاپن تایمز، کویت، نخستین شهر ثروتمند دوران رونق نفتی اعراب در دهه‌ی ۱۹۶۰، از نظر سرانه بیش از هر کشور دیگری در جهان نفت خام در اختیار دارد.
ذخایر نفتی این کشور ۱۰۱.۵ میلیارد بشکه معادل حدود ۲۳ هزار بشکه برای هر شهروند است؛ بیش از دو برابر کشور بعدی در رتبه‌بندی جهانی. با قیمت‌های کنونی، این موهبت زمین‌شناسی برای هر شهروند حدود ۴.۳ میلیون دلار ارزش دارد. اما با وجود این ثروت افسانه‌ای، کویت در تأمین برق پایدار دچار بحران شده است.
در کشوری که برای دهه‌ها جزو ثروتمندترین کشورهای جهان بود، قطع برق‌های گسترده و مکرر در دو تابستان گذشته به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شده است.
در آوریل گذشته، هم‌زمان با افزایش شدید دما و روشن شدن گسترده‌ی دستگاه‌های تهویه، برق در ۳۰ منطقه‌ی کشور قطع شد.
در اوج گرما، حدود ۷.۳ درصد از تقاضای برق تأمین نشد و سازمان آتش‌نشانی به مردم هشدار داد از آسانسور استفاده نکنند تا در ساختمان‌هایی که برقشان ساعت‌ها قطع می‌شود، گرفتار نشوند.
کارخانه‌ها موظف شدند فعالیت خود را بین ساعت ۱۱ صبح تا ۵ عصر متوقف کنند، محدودیتی که پنج ماه ادامه داشت تا سرانجام در سپتامبر لغو شد.
قطع برق‌ها در ماه مه نیز ادامه یافت، و ۴۰ منطقه‌ی مسکونی و ۱۰ ناحیه‌ی صنعتی و کشاورزی را دربر گرفت.
در ژوئن، با رسیدن دما به ۵۱ درجه سانتی‌گراد، دولت از مردم درخواست کرد دمای کولرها را بالا ببرند، لامپ‌های کم‌مصرف نصب کنند و وسایل غیرضروری را خاموش نگه دارند.
وزارتخانه‌ها حتی پهپادهایی برای شناسایی مراکز غیرقانونی استخراج رمزارز به آسمان فرستادند تا مانع مصرف برق بیش از حد شوند.
توضیح ساده‌انگارانه‌ای که معمولاً از زبان مدافعان سوخت‌های فسیلی شنیده می‌شود این است که «قطع برق نتیجه‌ی تکیه بر انرژی‌های تجدیدپذیر است».
اما این روایت در کشوری مانند کویت که ۹۹.۶٪ برق خود را از نفت و گاز تأمین می‌کند، بی‌معنی است.
همه‌ی مدیران صادق شبکه‌های برق می‌دانند که چنین بحران‌هایی نتیجه‌ی یک فناوری خاص نیست، بلکه حاصل سال‌ها سوءمدیریت، سرمایه‌گذاری ناکافی و بی‌توجهی سیاسی است.
در کویت، این مشکلات ریشه در بن‌بست سیاسی مزمن و انکار واقعیت گذار انرژی و تغییرات اقلیمی دارند.
این کشور که تا سال گذشته یکی از معدود دولت‌های خلیج فارس با پارلمان نسبتاً فعال بود، با درگیری‌های سیاسی دائمی مواجه شد و در نهایت امیر کشور دموکراسی را به حالت تعلیق درآورد.
در ده سال گذشته، کویت ۱۵ وزیر انرژی مختلف داشته است و همین تغییرات مداوم باعث شد تصمیم‌گیری درباره‌ی نوسازی زیرساخت‌های فرسوده به تعویق بیفتد تا زمانی که دیگر خیلی دیر شده بود.
نظام مصرف انرژی در کویت نیز بسیار ناکارآمد و اسراف‌گرانه است.
یارانه‌های انرژی در این کشور معادل ۳,۲۰۰ دلار برای هر نفر است و در نتیجه، مردم تنها ۵٪ از هزینه‌ی واقعی برق را پرداخت می‌کنند. حدود ۶۰٪ از برق کشور صرف تهویه‌ی هوا (کولر) می‌شود.
در حالی که در گذشته مردم خاورمیانه خانه‌هایی با کوچه‌های باریک و سایه‌دار می‌ساختند تا از گرما در امان بمانند، امروزه چنین طرح‌هایی به‌دلیل کدهای ساختمانی قدیمی در مناطق ویلایی جدید غیرقانونی محسوب می‌شوند.
با وجود آفتاب فراوان، کویت تقریباً هیچ بهره‌ای از انرژی خورشیدی نبرده است.
کل واردات تجهیزات خورشیدی در سال ۲۰۲۴ فقط حدود ۱.۵ میلیون دلار بود، کمتر از کشورهایی مانند لیبی یا سودان جنوبی.
در حالی که عربستان سعودی در مسیر تبدیل ۵۰٪ از تولید برق خود به انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ است، کارشناسان می‌گویند حتی هدف ۱۵٪ برای کویت هم ممکن است دست‌نیافتنی باشد.
این در حالی است که کویت توان مالی و جغرافیایی بسیار بالایی دارد. حدود ۹۰٪ خاک کشور بیابان است و نصب حدود ۵۰ گیگاوات انرژی خورشیدی می‌تواند تمام تقاضای برق فعلی کشور را پوشش دهد، معادل آنچه چین تنها در ماه آوریل امسال نصب کرده است.
این پروژه فقط ۵٪ از مساحت کشور (حدود ۹۰۰ کیلومتر مربع) را اشغال می‌کند، کمتر از یک‌دهم زمینی که اخیراً برای ساخت بندری جدید در شمال شرق پایتخت اختصاص یافته است.
در عین حال، هزینه‌ی تولید برق خورشیدی از سوخت فسیلی ارزان‌تر است و می‌تواند نفت و گاز بیشتری برای صادرات آزاد کند.
در حال حاضر، حدود دو سوم تولید گاز داخلی کویت از همان چاه‌هایی استخراج می‌شود که نفت نیز از آن‌ها بیرون می‌آید.
به همین دلیل، هرگاه سازمان اوپک (OPEC) سهمیه‌ی تولید نفت کویت را کاهش می‌دهد، تولید گاز نیز کاهش می‌یابد و کشور مجبور می‌شود برای تأمین سوخت نیروگاه‌های خود از قطر گاز مایع وارد کند.
نتیجه، وضعیتی عجیب است. کشوری که خود یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان است، به یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان گاز مایع (LNG) تبدیل شده، تقریباً به اندازه‌ی بریتانیا که جمعیتی ۱۴ برابر بیشتر دارد.
با فرارسیدن پاییز و کاهش دما، مردم کویت موقتاً از بحران نفس می‌کشند، اما در بهترین حالت، چند سال دیگر طول خواهد کشید تا زیرساخت‌های فرسوده نوسازی شوند.
در حالی که سایر شیخ‌نشین‌های خلیج فارس در حال تنوع‌بخشی به اقتصاد خود برای دوران پس از نفت هستند، کویت همچنان در رؤیای طلایی دهه‌ی ۱۹۶۰ گرفتار مانده است.
اقتصاد کشور در سه سال از پنج سال گذشته کوچک‌تر شده و رشد منفی داشته است.
در سال ۲۰۰۷، کویت پس از قطر و امارات، سومین کشور ثروتمند جهان از نظر سرانه‌ی تولید ناخالص داخلی بود.
اکنون، تنها کمی بالاتر از لهستان و استونی قرار دارد.
در زمانی که برخی رهبران جهان، از جمله دونالد ترامپ، در حال مبارزه با انرژی پاک هستند و حتی اتحادیه اروپا در عزم خود برای گذار سبز دچار تزلزل شده است، کویت به‌عنوان یک هشدار جدی عمل می‌کند.
وابستگی طولانی‌مدت به سوخت‌های فسیلی، حتی در سرزمین‌های نفت‌خیز، می‌تواند چراغ خانه‌ها را خاموش کند.
منبع: Japan Times