باز کردن دست ایران به ضرر بازار نفت

پایگاه خبری فولاد ایران- چند هفته پیش، پایان تحریم‌های آمریکا علیه ایران دور از دسترس به نظر می‌رسید، اما اکنون دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا، نشانه‌هایی از تمایل جدی برای دستیابی به یک توافق را بروز داده است. لغو تحریم‌ها پیامدهای مهمی برای بازار نفت خواهد داشت و البته برخی تبعات ناخواسته.
طبق گزارش اویل پرایس، بدیهی‌ترین تأثیر لغو تحریم‌ها، کاهش بیشتر قیمت نفت خواهد بود. به‌عنوان نمونه، در ماه مارس، دور تازه‌ای از تحریم‌ها که دولت ترامپ علیه تهران اعمال کرد، باعث خنثی شدن اثر منفی گزارش نزولی آژانس بین‌المللی انرژی شد و قیمت‌های جهانی را حفظ کرد. از آن زمان به بعد، افزودن تحریم‌های بیشتر نیز به محدود شدن روند کاهشی قیمت‌های نفت برنت و WTI کمک کرده است. با حذف تحریم‌ها، این روند نزولی تسریع خواهد شد، دست‌کم برای مدتی.
یکی از تأثیرات کمتر آشکار لغو تحریم‌ها بر نفت ایران، زیان مالی برای پالایشگاه‌های مستقل چینی خواهد بود. وجود تحریم‌ها پیش از این نیز برای این بخش از صنعت پالایش چین اختلال‌آفرین بوده است. گزارش‌هایی در اوایل ماه جاری حاکی از آن بود که فشار تحریم‌ها باعث شده قیمت نفت ایران برای این پالایشگاه‌های موسوم به «تی‌پات‌ها» که به نفت ارزان عادت کرده بودند، گران‌تر شود. اما نبود تحریم‌ها نیز، به عقیده برخی، باعث بروز اختلال خواهد شد، چرا که تخفیف ناشی از تحریم از بین خواهد رفت.
نفت ونزوئلا، ایران و روسیه معمولاً شامل تخفیف‌هایی است که ناشی از تحریم‌ها است. این تحریم‌ها صادرات نفت را دشوارتر می‌کنند، بنابراین تولیدکنندگان مجبورند برای جذب مشتری، نفت خود را با قیمت پایین‌تری عرضه کنند. وقتی تحریم‌ها برداشته شود، نیازی به این تخفیف از بین می‌رود و قیمت به دست بازار تعیین خواهد شد. به نوشته ران بوسو از خبرگزاری رویترز، این مسئله ممکن است برای پالایشگاه‌های مستقل چینی بسیار زیان‌بار باشد. به گفته‌ی بوسو، نفت ارزان برای بسیاری از این پالایشگاه‌ها حیاتی است و با وجود اینکه لغو تحریم‌های آمریکا ممکن است به کاهش بیشتر قیمت نفت منجر شود، این کاهش یا دوام نخواهد داشت، یا برای حفظ حاشیه سود ناچیز آن‌ها کافی نخواهد بود.
این استدلال شاید کمی گیج‌کننده به نظر برسد، چرا که بسیار محتمل است افزایش تولید نفت ایران، خود موجب تداوم قیمت‌های پایین‌تر شود و این به نفع تی‌پات‌هاست. در واقع، بوسو اذعان می‌کند که تولید نفت ایران نسبت به تحریم‌ها مقاومت غیرمنتظره‌ای از خود نشان داده و در سال گذشته میانگین تولید ۳.۳ میلیون بشکه در روز را حفظ کرده است. با این حال، کاهش قیمت نفت پس از لغو احتمالی تحریم‌ها ممکن است موقتی‌تر از آن چیزی باشد که بسیاری تصور می‌کنند.
آژانس بین‌المللی انرژی طی سه سال گذشته از افزایش ذخایر نفت خام گزارش داده بود. اما اکنون که داده‌های واقعی مصرف در دسترس قرار گرفته، این نهاد مجبور به بازنگری اساسی در برآوردهای خود شده: جهان در واقع افزایش ذخایر نداشته، بلکه کاهش داشته است. پیش‌تر، آژانس تخمین زده بود که طی سه سال منتهی به ۲۰۲۴، ذخایر جهانی حدود ۲۲۰ میلیون بشکه افزایش یافته‌اند. اما داده‌های واقعی فیزیکی نشان می‌دهد که این ذخایر در این بازه زمانی حدود ۷۵ میلیون بشکه کاهش یافته‌اند.
این تنها یک نمونه است از اینکه چگونه فرضیات مبتنی بر مدل‌سازی و شبیه‌سازی، و نه داده‌های عینی—اغلب به دلیل نبود چنین داده‌هایی—می‌توانند گمراه‌کننده باشند. تأثیر فرضی تحریم‌ها و لغو آن‌ها بر قیمت نفت نیز از همین جنس است. اگر ایالات متحده تصمیم بگیرد برای گرفتن تعهدی از تهران مبنی بر کنار گذاشتن برنامه ساخت سلاح هسته‌ای، تحریم‌ها را لغو کند، قیمت نفت کاهش خواهد یافت. اما ممکن است این کاهش موقتی باشد، به‌ویژه با توجه به هشدارها درباره رسیدن به اوج تولید شیل در آمریکا و چشم‌انداز تقاضای مقاومی که بارها پیش‌بینی‌های منفی را بی‌اثر کرده است. لغو تحریم‌های ایران، با تأثیر منفی بر قیمت نفت، تقاضا را تقویت خواهد کرد.

منبع: Oilprice