پایگاه خبری فولاد ایران- بسیاری از مردم با واژه «پترو-دولت‌ها» (Petrostates) آشنا هستند؛ کشورهایی ثروتمند از منابع نفتی که اقتصاد و سیاست آن‌ها عمیقاً با صنعت نفت گره خورده و اغلب در برابر نوسانات قیمت نفت و کاهش احتمالی منابع هیدروکربنی آسیب‌پذیرند. عربستان سعودی، عراق، امارات متحده عربی، کویت و ایران، از جمله مهم‌ترین پترو-دولت‌های جهان به شمار می‌روند.
طبق گزارش اویل پرایس، اما اکنون، با حرکت پرشتاب جهان به سمت الکتریکی‌سازی، دانشمندان واژه جدیدی را مطرح کرده‌اند: «الکترو-دولت» (Electrostate) – به کشورهایی اطلاق می‌شود که در جایگزینی سوخت‌های فسیلی با فناوری‌های مبتنی بر برق پیشرفت چشمگیری داشته‌اند.
بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، الکتریکی‌سازی یکی از مهم‌ترین راهبردها برای کاهش انتشار کربن در بخش انرژی محسوب می‌شود. و مانند بسیاری از عرصه‌های علمی دیگر، چین در این مسیر نیز از آمریکا و اروپا جلوتر قرار گرفته است.
مطالعه‌ای نشان می‌دهد که نرخ الکتریکی‌سازی در چین به ۳۰ درصد رسیده، در حالی‌که این شاخص در ایالات متحده و اتحادیه اروپا حدود ۲۲ درصد باقی مانده و در سال‌های اخیر رشد چندانی نداشته است.
در این مطالعه، نرخ الکتریکی‌سازی به عنوان سهم برق در مصرف نهایی انرژی در مقایسه با انرژی حاصل از سوخت‌های فسیلی تعریف شده است. طبق یافته‌ها، آمریکا هنوز در بخش ساختمان‌ها پیشتاز است؛ اما چین در بخش صنعت با آمریکا و اروپا برابری کرده و در بخش حمل‌ونقل از هر دو جلو زده است.
در سال ۲۰۲۴، خودروهای برقی تقریباً ۴۷.۹ درصد از فروش کل خودروهای سواری در چین را تشکیل داده‌اند؛ جهشی عظیم نسبت به سال ۲۰۲۰، زمانی که این سهم تنها ۶.۳ درصد بود. در مقایسه، سهم خودروهای برقی در اروپا کمتر از ۲۳ درصد از فروش خودروهای جدید بوده است.
یکی از عوامل کلیدی در این پیشرفت، توسعه گسترده شبکه راه‌آهن پرسرعت چین بوده است. این کشور اکنون دارای ۴۵٬۰۰۰ کیلومتر خطوط ریلی پرسرعت است – پنج برابر اندازه شبکه اروپا – و انتظار می‌رود این رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۶۰٬۰۰۰ کیلومتر برسد.
شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، نقش کلیدی در این مسیر داشته است. هنگامی که در سال ۲۰۱۲ رهبری حزب کمونیست چین را بر عهده گرفت، کشورش به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان و رقیب هسته‌ای ایالات متحده مطرح بود؛ اما همچنان وابستگی شدیدی به واردات نفت و زغال‌سنگ داشت – موضوعی که چین را در برابر تنش‌های ژئوپلیتیکی و اختلالات احتمالی در عرضه انرژی آسیب‌پذیر می‌کرد.
اما اکنون، چین نه تنها در حال دستیابی به امنیت انرژی است، بلکه زنجیره تأمین مواد معدنی حیاتی فناوری‌های آینده را نیز در اختیار دارد.
چین اکنون رهبر انقلاب صنعتی چهارم است و در حوزه‌هایی نظیر الکتریکی‌سازی، انرژی‌های تجدیدپذیر، هوش مصنوعی، رباتیک و اینترنت اشیا پیشتاز است. همان‌طور که نفت و گاز اقتصاد پترو-دولت‌های عربی را به حرکت در می‌آورد، فناوری‌های انرژی پاک نیز موتور رشد چین شده‌اند.
به عنوان نمونه، بر اساس گزارش مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک (CREA)، در سال ۲۰۲۴، انرژی‌های تجدیدپذیر ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) چین را تشکیل داده‌اند و عامل یک‌چهارم رشد اقتصادی کشور بوده‌اند.
این موضوع برای چین – به عنوان بزرگ‌ترین آلاینده و منتشرکننده گازهای گلخانه‌ای در جهان – اهمیت ویژه‌ای دارد. در سال گذشته، انتشار کربن در بخش برق چین به رکورد جدیدی رسید، عمدتاً به دلیل افزایش مصرف زغال‌سنگ.
هرچند پیشرفت در الکتریکی‌سازی و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند بخشی از این آسیب‌ها را جبران کند، زغال‌سنگ همچنان موضوعی بحث‌برانگیز در چین باقی مانده است. پکن اعلام کرده است که مصرف زغال‌سنگ را بین ۲۰۲۶ تا ۲۰۳۰ به‌تدریج کاهش خواهد داد – برنامه‌ای که حاکی از کاهش تدریجی است و نه توقف کامل.
آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند که تولید برق از زغال‌سنگ در چین احتمالاً تا سال ۲۰۲۵ به اوج خود برسد و سپس کاهش یابد. با این حال، طبق گزارش‌ها، چین همچنان در حال ساخت نیروگاه‌های زغال‌سنگی جدید است – موضوعی که تعهد واقعی پکن به کاهش مصرف زغال‌سنگ را زیر سوال می‌برد.
منبع: Oilprice